سیره غیر معاصر معصومسیره غیر معاصر معصوم علیه‌السّلام، عادت مستمر رایج بعد از زمان حضور معصوم علیه‌السّلام ۱ - منظور از سیره غیر معاصر معصومسیره غیر معاصر معصوم علیه‌السّلام، که مقابل سیره معاصر معصوم می‌باشد، به سیره‌ای اطلاق می‌شود که بعد از زمان معصوم علیه‌السّلام به وجود آمده باشد، مثل برخی عادت‌هایی که امروزه در کشورهای اسلامی کم و بیش رایج است و منشا اسلامی و دینی ندارد و چه بسا خلاف دین می‌باشد. چنین سیره‌ای به دلیل آن که نمی‌توان رضایت و امضای شارع را از آن به دست آورد، حجیت ندارد. مرحوم « مظفر » در بیان فلسفه عدم حجیت این گونه سیره‌ها می‌گوید: فلسفه و ریشه بحث را باید در چگونگی پیدایش عادت‌ها و تاثیر آنها در میان مردم جویا شد. ۲ - توضیحگاهی برخی از صاحبان نفوذ در جامعه همانند حاکمان، سرمایه داران و سایر طبقات ممتاز عملی را به علتی همچون عادت‌های ملی و نژادی، متابعت از هواهای نفسانی، تقلید از غیر، تفوق بر رقیبان، اظهار بزرگی خود و اظهار عظمت دینشان، انجام می‌دهند، سپس شخصیت‌های دیگری در دوره‌های بعدی از آنان در این اعمال تقلید می‌کنند، به گونه‌ای که به تدریج، آن عمل در میان مردم رایج می‌شود و کسی هم نیست تا آنان را از این اعمال ناروا باز دارد و یا اگر هست، بر اثر نادانی، سهل انگاری، ترس و غیر آن اقدامی در مقابل این اعمال انجام نمی‌دهد، سپس مدت‌های طولانی می‌گذرد و یک یا دو نسل می‌آیند و می‌روند و کم کم تاریخچه این عادت به فراموشی سپرده می‌شود و آیندگان گمان می‌برند این سیره، سیره مسلمانان است. شاید اعمالی مانند زینت کردن مقابر از همین نوع باشد. ۳ - نکتهبرخی به این توهم دچار شده‌اند که سیره‌های متاخر از زمان معصوم علیه‌السّلام نیز معاصر معصوم علیه‌السّلام محسوب می‌شود، زیرا در این زمان نیز معصوم علیه‌السّلام وجود دارد ولی غائب است؛ پس سکوت در چنین مواردی نیز دلالت کننده بر امضا است، بنابراین، هیچ گاه سیره غیر معاصر معصوم نداریم. از این توهم پاسخ داده شده که: سکوت در زمان غیبت نشانه امضا نیست، نه بر اساس عقل و نه بر اساس استظهار. اما اول، به دلیل آن که معصوم علیه‌السّلام در زمان غیبت به نهی از منکر مکلف نیست، و اما دوم، چون مناط استظهار، حال معصوم علیه‌السّلام است و روشن است که حال غیبت با استظهار امضا از سکوت، سازگاری ندارد. ۴ - عناوین مرتبطسیره معاصر معصوم علیه‌السّلام. [۴]
شرح اصول فقه، محمدی، علی، ج۳، ص۳۳۶.
۵ - پانویس
۶ - منبعفرهنگنامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص۴۹۵، برگرفته از مقاله «سیره غیر معاصر معصوم». |